Gmina Kruszyna położona jest w północnej części województwa śląskiego. Geograficznie leży na Wyżynie Wieluńskiej będącej częścią Wyżyny Krakowsko - Wieluńskiej zwanej też Jurą Krakowsko - Wieluńską. Południowy zasięg Wyżyny Wieluńskiej wyznacza charakterystyczny przełom rzeki Warty między Częstochową a Kłobukowicami. 

Wyżyna Wieluńska graniczy od zachodu z Wyżyną Sląską, a ścisłej z jedną z jej krain geograficznych - Doliną Górnej Warty. Przylega od północy do Wysoczyzny Wieruszowskiej, Wysoczyzny Złoczewskiej i Kotliny Szczercowskiej. Od wschodu łagodnie opada do Niecki Niedziańskiej. 

    Na terenie gminy występują typowe utwory geologiczne jakie możemy spotkać na Jurze. Są to przeważnie wapienie górnojurajskie, metamorfizowane przejściem lądolodu w czwartorzędzie. Pozostałością po ostatnim zlodowaceniu jest m. in przełom Warty pod Częstochową. Przed zlodowaceniem rzeka ta płynęła od terenów dzisiejszej Częstochowy mniej więcej w kierunku obecnych Krzepic. Po okresie zlodowacenia obserwujemy zmianę biegu tej rzeki odpowiadający mniej więcej obecnemu kształtowi dorzecza. 

    Ostatnie zlodowacenie zmieniło również morfologie gleb i ukształtowanie terenu dorzecza Warty. Czoło lądolodu pozostawiło moreny i wniesienia na linii ciągnącej się od Jaworzna po Dalachów i Działoszyn. Taka działalność spowodowała również pokrycie wcześniejszych utworów geologicznych osadami glin i iłów. Minerały te są znacznie bardziej odporne na wymywanie i erozję.  Z tego tez powodu jurajskie ostańce są najbardziej widoczne na południe od linii Warty biegnącej od Częstochowy. Jedynie W okolicach Opatowa, Rębielic Królewskich czy Kamyka można napotkać pojedyncze ostańce wapieni Jurajskich. W rejonie ich występowania można natknąć się na typowe zjawiska towarzyszące wietrzeniu wapieni jak źródła wietrzyskowe w miejscowości Stara Wieś, jaskinie w Zelcach oraz Drabach k/Działoszyna. 

    Obecność wapieni inklinuje charakterystyczną dla tego typu środowisk roślinność. Oprócz typowo naskalnych przedstawicieli flory, znajdujemy tu endemiczny gatunek paproci - paprotnik ostry. Roślina która ma swoje stanowiska w Ojcowskim Parku Narodowym jest obecna również w okolicach Działoszyna.

    Obecność surowca wapiennego predestynowało te tereny do rozwoju górnictwa i przerobu tego minerału. Powstały zakłady cementowe w Rudnikach, Działoszynie oraz wapienniki które skupiły się głownie w Przełomie Krzeczowskim. Na południowo zachodnich terenach Jury rozwinęło się hutnictwo rud żelaza, obecnie zmarginalizowane z uwagi na wyczerpanie się pokładów rudonośnych minerałów - głównie iłów. 

    Tereny obecnej gminy Kruszyna opierają się o dorzecze Warty od północy i jurajskie utwory na południu - w gminie Rudniki i Mykanów. Od najdawniejszych czasów tereny te były zasiedlane przez mieszkańców trudniących się zbieractwem i łowiectwem. Przez tereny Kruszyny przebiegał ważny szlak handlowy łączący tereny Kielc i Koniecpola a Wieluniem. Oprócz tego w Kruszynie przecinał się z traktem łączącym Częstochowę z Radomskiem i dalej z Piotrkowem. Kruszyna była więc predestynowana do rozwoju na polu handlowym.  Ponadto okoliczne puszcze i dawały schronienie dzikiej zwierzynie a tereny okresowo zalewane przez Wartę i okoliczne rzeczki dawały obfite plony. Z tego tez powodu na terenie obecnej Gminy Kruszyna i gmin przylegających powstawały osady i pojedyncze zabudowania ówczesnych chłopów i zbieraczy darów natury. 

    Współcześnie Gmina Kruszyna jest gmina typowo rolniczą z dodatkiem przemysłu i rynku usługowego. Posiada bardzo duże walory przyrodnicze, nieskalane przemysłem czy ręką ludzką. Na terenie gminy swoje żeremia maja bobry. Można spotkać też łosie czy jelenie. Sarny czy zające podchodzą bezpośrednio pod zabudowania. Nie jest więc niezwykłym widokiem spotkanie w ogrodzie przedstawicieli tych gatunków. Okoliczne lasy oferują bogactwo runa leśnego, w tym rzadkich gatunków jadalnych grzybów. Tę wartość dostrzegli pasjonaci przyrody i odpoczynku wybierając osiedlenie się w miejscowościach leżących bezpośrednio nad Wartą - Łęg i Kijów.

Kruszyna to również historia. Przez tereny Gminy przechodziły zarówno wojska szwedzkie podczas potopu jak również Król Jan III Sobieski podczas wyprawy na Wiedeń. Przechodziły wojska rosyjskie tłumiąc powstanie styczniowe jak również armie rosyjska, austriacka i niemiecka podczas I Wojny Światowej. Przez tereny gminy przechodził Wehrmacht oraz partyzanci oddziałów AK, AK i BCh. Wszyscy oni pozostawili po sobie pamiątki tkwiące do dnia dzisiejszego w ziemi. 

    Cisza, obcowanie z przyroda w bezpośrednim sąsiedztwie, z dala od cywilizacji, historia przemawiająca z każdego metra tej ziemi to elementy które stanowią iż Gmina Kruszyna oferuje przybyszom niespotykany w innych miejscach klimat. Między innymi dlatego mottem jednej z miejscowości wypoczynkowej z terenu gminy są słowa: "Powrócisz tu"

​